Czy zastanawiałeś się kiedyś, czym tak naprawdę jest zdrowie? Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zdrowie jest stanem pełnego dobrostanu fizycznego, psychicznego, społecznego oraz emocjonalnego, a nie jedynie brakiem choroby czy niepełnosprawności. Możemy przez to stwierdzić, że człowiek jest zdrowy, kiedy potrafi prawdziwie cieszyć się życiem. Dobry stan zdrowia oznacza: stały, a także wysoki poziom czystej energii, równowagę emocjonalną, jasność umysłu, odporność na choroby. W swoim najgłębszym wymiarze zdrowie nie jest po prostu brakiem bólu, choroby czy cierpienia, ale radością z życia i odczuciem, co to znaczy mieć zdrowe ciało, które umożliwia korzystanie z wielu przyjemności. Jak się okazuje - to bardzo kompleksowe i szerokie pojęcie. 

Muzykoterapia - czym i dla kogo jest?

Prawdopodobnie sam zauważasz, że obecne czasy oraz pęd ku szybkiemu rozwojowi, jak również samo funkcjonowanie w środowisku wielu bodźców, powoduje, że w organizmie człowieka powstaje szereg napięć fizjologicznych. Do nich dochodzą reakcje stresowe, które są spowodowane odczuwaniem niepokojów i lęków wynikających z niezaspokojonych, a nawet ignorowanych potrzeb psychicznych człowieka. Oddziaływanie długotrwałego stresu może również skutkować różnymi reakcjami fizjologicznymi - np. do napięć mięśniowych, bólów głowy, rozstrojów żołądka czy lęków. 

Aby zapobiec takim stanom organizmu zadbaj w pełni o możliwość odprężenia zarówno psychicznego, jak i fizycznego. Do tego celu warto wykorzystywać techniki, które w swoim działaniu opierają się o kompleksowe, a także wielopłaszczyznowe postępowanie, które zminimalizuje niepożądane skutki stresu. Dyscypliną spełniającą te warunki jest muzykoterapia. Ta młoda i ciągle rozwijająca się gałąź terapeutyczna łączy w sobie zastosowanie muzyki oraz terapii. Światowa Federacja Muzykoterapii (World Federation of Music Therapy) definiuje muzykoterapię następująco: 

„Muzykoterapia jest profesjonalnym stosowaniem muzyki i jej elementów jako interwencji w medycznych, edukacyjnych oraz codziennych warunkach, w pracy z jednostkami, grupami, rodzinami lub społecznościami, poszukującymi zoptymalizowania ich jakości życia, poprawy w aspekcie fizycznym, społecznym, komunikacyjnym, emocjonalnym, intelektualnym i duchowym oraz poczucia dobrostanu.” 

Muzykoterapia jest złożonym procesem, który jest wykorzystywany zarówno w działaniach terapeutycznych, jak i profilaktycznych. Wykorzystuje się różnorodne środki muzyczne oraz formy oddziaływania przyczyniające się do poprawy funkcjonowania pacjentów/klientów. Działania muzykoterapeutyczne uwzględniają kontekst kulturowy oraz społeczny - dzięki temu pacjenci osiągają naprawdę wymierne rezultaty.

Powyżej możesz posłuchać co o leczeniu muzyką mówi ceniony neurobiolog, zmarły w 2017 roku, profesor Jerzy Vetulani.

Muzykoterapia jest działaniem interdyscyplinarnym, ponieważ jej szeroka i złożona praktyka wiąże się wieloma innymi pokrewnymi profesjami, które wykorzystuje się w trakcie zajęć terapeutycznych. Pracą nad zestawieniem wszystkich metod i technik wykorzystywanych w muzykoterapii zajmowała się Cheryl Dileo Maranto. Swój podział stworzyła opierając się na ściśle powiązanych ze sobą i wzajemnie się uzupełniających trzech systemach klasyfikacyjnych. Związane są one z:

• praktyką (tzw. szkołami praktycznymi, które oferują szeroki zbiór zastosowań muzykoterapii), 
• poziomem leczenia (zakresu i głębokości działań), 
• typem doświadczeń muzycznych/przeżyć (stosowane techniki). 
  

W praktycznych zastosowaniach muzykoterapii wyróżniono kilkanaście jej rodzajów, m.in. muzykoterapię receptywną, aktywną, techniki kombinowane oraz psychoterapię muzyczną. 

Jest dyscypliną, która dysponuje szerokim wachlarzem rozwiązań pomagających dostosować się zróżnicowanych potrzeb pacjentów/klientów. Ich podstawą jest słuchanie muzyki połączone często z tworzeniem wyobrażeń. To właśnie muzyka stymuluje nie tylko wyobraźnię, ale również pomaga w osiąganiu i utrzymywaniu stanu relaksu wskazanego przy oddziaływaniu. Szczególną uwagę w aspekcie relaksacji zajmują treningi relaksacyjne oraz wizualizacje (do i bez muzyki). Wynika to z ich bezpośrednich skutków wpływających na organizm człowieka. 

O muzykoterapii i jej wpływie na komunikację 

Relaks - odpręż się skutecznie

Treningi relaksacyjne zakresem swojego działania, wpływają znacząco na wprowadzenie organizmu w stan odprężenia fizycznego i umysłowego. Przez stosowane w nich autosugestie, osoba ćwicząca wyzwala u siebie reakcje odprężenia i koncentracji, które skutkują relaksacją mięśni, jak również psychiki. Klient zostaje wprowadzony w stan wyciszenia oraz wewnętrznego spokoju. Redukuje się w ten sposób odczuwany lęk i negatywne emocje, co powoduje osiągnięcie stanu wewnętrznej równowagi, a przede wszystkim uspokojenia reakcji wegetatywnych.

Wśród wielu praktykowanych treningów relaksacyjnych największą popularność na świecie zyskał trening autogenny Johannesa Heinricha Schulza oraz relaksacja progresywna Edmunda Jacobsona. Obydwa powstały w latach 30. XX wieku, przez co początkowo autorzy postanowili zminimalizować bodźce płynące zewnątrz. Sytuacja ta była związana również z dostępnością oraz jakością nagrań w tamtym okresie. Jednak ze względu na rozwój techniki, a także wzrost świadomości na temat dobroczynnych oddziaływań muzyki, stosowanie podkładów muzycznych do powyższych treningów spotyka się z coraz większym zainteresowaniem. 

Relaksacja progresywna, zwana również popularnie treningiem Jacobsona, polega na nauce napinania, a następnie rozluźniania określonych grup mięśni aż do automatyzacji. Działanie to ma za zadanie wypracować umiejętność rozluźniania ich bez wykonywania ruchów. Z założenia już na sam zamiar czy myśl, która dla naszego organizmu staje się bodźcem, możesz poczuć odprężenie fizyczne. Zabiegi te należy powtarzać wielokrotnie aż do osiągnięcia celowych reakcji motorycznych wykonywanych nawykowo, wręcz automatycznie.

Zobacz spokój

Również wizualizacje mogą być skuteczne w zakresie modyfikacji nastroju, poprawy wyglądu czy samooceny, a nawet zmniejszenia napięcia psychofizycznego. Ich skuteczność jest uwarunkowana przede wszystkim tym, że muzyka zachęca klienta/pacjenta do silniejszej reakcji emocjonalnej. Zdolna jest przy tym do wydłużenia czasu koncentracji i zakresu uwagi, a także podtrzymania nastroju. Tworzy, jak również rozładowuje napięcia wewnętrzne, ponadto wydaje się współbrzmieć z częścią mózgu powiązaną z emocjami i pamięcią. Stymulując w ten sposób wyobraźnię uwalnia się nie tylko emocje, ale ponadto wydobywa się z podświadomości treści, które wymagają przepracowania. Przy użyciu muzyki możesz sprawnie wspierać ten proces, co w rezultacie przyczynia się do odzyskania równowagi psychicznej oraz poprawy jakości życia. 

Pamiętaj, że znaczenie relaksacji dla zdrowia człowieka ma ogromną wartość, która przejawia się znacząco wielu aspektach życia codziennego. Dbanie o nią to sprawa bardzo istotna dla prawidłowego funkcjonowania, ponieważ jak wynika z samej definicji, zdrowie jest stanem pełnego dobrostanu fizycznego, psychicznego, społecznego oraz emocjonalnego. Dopiero kiedy zapewnimy wszystkie te składowe, możemy cieszyć się w pełni zdrowiem.

‍

Na koniec proponuję Ci wypróbowanie tej metody na sobie  - w aplikacji Mindy znajdziesz wiele muzycznych nagrań - zajrzyj do kategorii Muzyka i dźwięki, gdzie znajdziesz między innymi uspokajające dźwięki deszczu, skrzypiącego śniegu, utworu na skupienie czy nagrania od Dotyku Muzyki - naszego zespołu zajmującego się muzykoterapią, które skomponował Hubert Walkowski - zwycięzca FMF Young Talent Award 2019.

‍

‍

Bibliografia:

‍

Definicja zdrowia wg Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 1984 r;

https://www.pzh.gov.pl/zdrowie-definicja/ (dostęp: 16.11.2021 r.).

Cesarz H., 2012, Wybrane metody i techniki w pracy z osobami zaburzonymi

psychicznie, [w:] Podstawy muzykoterapii, K. Stachyra (red.), Lublin.

Siek S., 1998, Twoja odpowiedź na stres. Relaksacja, medytacja, autosugestia,

Wrocław.

Stachyra K., 2014, Definiowanie i klasyfikacja muzykoterapii, [w:] K. Stachyra (red.),

Podstawy muzykoterapii, Lublin.

Stachyra K., 2014, Relaksacja w muzykoterapii, [w:] K. Stachyra (red.), Podstawy

muzykoterapii, Lublin.

Strzelecki W., 2017, Podział muzykoterapii, [w:] M. Cylkowska – Nowak, W.

Strzelecki (red.), Muzykoterapia. Między wglądem a inkluzją, Toruń.